10.00–12.00
Szczeliny Wołomina
Miejska Biblioteka Publiczna, Wileńska 32
Spacer w poszukiwaniu przyrody w kątach miasta, pod kamieniami, na granicach betonu, z przyrodnikiem i poetą Michałem Książkiem.
Zapisy: biblioteka.wolomin.pl/szczeliny
Szczegóły wydarzenia
Spacer w formie biodróży, o której Michał Ksiąźek pisze:
BIODRÓŻ – od greckiego bios (życie, tryb życia) i polskiego droga/dróżka.
Wszyscy ważni
Rodzaj pieszej wycieczki, w czasie której uczestnicy zwracają uwagę na każdy przejaw bios w danym miejscu. Oznacza to, że biodróż wyklucza skupianie się na gatunkach rzadkich albo uważanych za szczególnie atrakcyjne z racji kolorów lub wielkości. W czasie spaceru uwaga uczestników poświęcona jest wszelkim napotkanym bios i ich interesom życiowym. Takie podejście ma pomóc uczestnikom zajęcie pozycji nie tylko obserwatora, ale i aktora miejsca, w którym mieszka. Być jednym z wielu lokalnych bios piszących wspólny scenariusz.
Biodróż nie pozwala więc traktować napotkanego bios tylko jako gatunku o określonej biologii, znanej i przewidywalnej. Raczej widzi w nim osobę o niepowtarzalnej biografii, zawiłej, często dramatycznej. Interesuje nas też życie, nie tylko wygląd i rozmnażanie napotkanych zwierząt i roślin.
Bios w biodróży to na przykład owad, grzyb, roztocze, ssak, roślina, skoczogonek (biobios) ale też człowiek (antrobios).
Podróż
Biodróż pozwala na nowo zobaczyć miejsca uważane za znajome i nieciekawe, jak gdyby raz jeszcze je zamieszkać. „Mikroświat!”, „Rafa koralowa!”, „Miasto w mieście!” – to typowe reakcje na uważny ogląd kory drzewa pod lupą, badanie rozległej dziupli albo trawnika. Te określenia sugerują wrażenie zmiany miejsca pobytu, obecność w innym miejscu świata a nawet podróż. Często towarzyszy im zdziwienie: „Mieszkam tu tyle lat i nie wiedziałam!” Dlatego biodróż można rozpocząć w każdym miejscu, zawsze.
Ważnym kluczem otwierającym mikrografię otoczenia jest lupa. W biodróży lupa zyskuje status imagineskopu, który nie tyle powiększa obraz co pomniejsza obserwatora dając wrażenie wyobraźni poszerzonej.
Biodróż różni się od coraz częstszych spacerów sensorycznych tym, że wspomniane spacery w centrum stawiają człowieka i jego zmysły, sensory przyjemności. Można odnieść wrażenie, że światy napotkane nie są istotne, że liczy się tylko doznanie człowieka. Biodróż nie wyklucza radości z zapachów, światła i faktur, w centrum percepcji i interpretacji umieszcza jednak napotkanych Innych: owady, ptaki, rośliny.
Ciało
Biodróż to bios w drodze, w ruchu, przemieszczające się. Tak ujęte zwraca uwagę też na ciało człowieka. W czasie biodróży ciało wykonuje szereg skurczów składających się na ruch i percepcję. Nie tylko pokonuje drogę, obsługuje zmysły i stanowi konstrukcję, na której owe zmysły umieszczono, ale też staje się osobnym zmysłem.
Na przykład całe ciało jest sensorem dotyku (można go uprawiać każdą częścią ciała, nie tylko opuszkami), sensorem dźwięków (głos kumaka da się poczuć w żołądku, nie tylko usłyszeć), sensorem drgań i wibracji (mikroruchy drzew na wietrze albo żerowanie larwy w drewnie można wyczuć dotykiem, Beethoven kiedy ogłuchł przykładał głowę do fortepianu).
Oznacza to, że ciało wykonuje rozmaite asany żeby lepiej zobaczyć, co widać podczas zerkania przez lunetę albo gęstwę liści. Ciało zadziera głowę, podnosi ją, żeby zobaczyć ptaka albo szczyt góry. Wysuwa głowę i cofa, żeby przyjrzeć się porostowi na pniu drzewa. Wyciąga szyję, by zajrzeć do dziupli. Staje na czworakach, kuca wręcz poleguje, kiedy ogląda mchy naziemne przez lupę. Ciało kurczy się, kiedy uderzy je gałąź, wspina na pień, by lepiej zobaczyć to, co je ciekawi i sprawia mu radość. Dlatego biodróż, to także sposób życia, spędzanego na regularnych spacerach i wycieczkach, w czasie których dochodzi do powtarzania tych samych ruchów przynoszących satysfakcję a nawet szczęście. Bios z greckiego oznacza też tryb życia.
Michał Książek
Poeta, reportażysta, kulturoznawca, inżynier leśnik i ornitolog. Wielokrotnie nagradzany twórca – laureat Nagrody Literackiej Gdynia (2016), Nagrody Magellana (2016) oraz Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius (2015). Nominowany do Nagrody literackiej Nike (2015). Autor reportaży „Jakuck. Słownik miejsca” (2013), „Droga 816” (2015) oraz tomików poetyckich „Nauka o ptakach” (2014) i „Północny wschód” (2017). W 2023 roku ukazała się jego najnowsza książka „Atlas dziur i szczelin” (Znak), reportaż literacko-przyrodniczy poświęcony miejskiej przyrodzie.
12.00–14.00
Wędrówka Nabu
Miejska Biblioteka Publiczna, Wileńska 32
Spektakl przygotowany przez Anię Woźniak i Joannę Sarnecką, inspirowany bajką Jarosława Mikołajewskiego, to próba upamiętnienia małych bohaterów – dzieci w drodze, na granicach, to historia o ich odwadze i zmaganiach ze złem i o pomocnej przyrodzie. Po spektaklu spotkanie z artystkami i Jarosławem Mikołajewskim.
Spektakl dla dorosłych i dzieci od 10 r.ż.
Szczegóły wydarzenia
Spektakl przygotowany przez Anię Woźniak i Joannę Sarnecką, inspirowany bajką Jarosława Mikołajewskiego, to próba upamiętnienia małych bohaterów – dzieci w drodze, na granicach, to historia o ich odwadze i zmaganiach ze złem i o pomocnej przyrodzie. Po spektaklu spotkanie
z artystkami i Jarosławem Mikołajewskim.(dzieci 10+ i dorośli)
WĘDRÓWKA NABU to spektakl opowieści inspirowany bajką Jarosława Mikołajewskiego, którą jego twórczynie zadedykowały małej Maryam – dziewczynce w drodze, oraz małym i tym całkiem dorosłym dzieciom.
Zapraszamy na opowieść, bajkę-niebajkę, historię, za pomocą której budujemy małe, wędrujące muzeum upamiętniające dzieci na granicach i w drodze, gdziekolwiek są: w Puszczy Białowieskiej,
w małym pontonie pośród ogromnego morza, czy w małej łódce pokonującej rwący nurt rzeki.
Ta historia toczy się teraz. Kiedy to czytacie, jakieś dzieci ruszają w drogę, inne zatrzymują się zmęczone, jeszcze inne właśnie konfrontują się ze strażnikami w mundurach. To nie jest świat, jaki chcielibyśmy zapewnić naszym dzieciom. Podobnie jak rodzice tamtych dzieci martwią się, że jest jak jest. Ale ich dom spłonął, nie ma już dla nich miejsca i życia w dawnym świecie. Droga równa się nadzieja. Dzieci w drodze, jak Odyseusz, nie mają wpływu na wiele rzeczy. Są drobne, kruche i bezbronne w rękach bogów decydujących o ich losie, czasem o życiu. Za to my mamy jakiś wpływ. Bądźmy z nimi, otwórzmy nasze domy, domagajmy się miejsca dla ludzi, którzy po prostu tak jak my chcą żyć, mieć co jeść, uczyć się, cieszyć i kochać. Żaden mur nie może być odpowiedzią na te pragnienia. Świat wokół małej bezbronnej Nabu nie jest jednak taki zły. Piękna przyroda, inni niż ludzcy świadkowie i leśni pomocnicy towarzyszą dziewczynce w drodze. Oni także opowiedzieli nam tę historię. A czy Nabu się uda? Tego nigdy nie wiemy.
Opowiadają: Ania Woźniak i Joanna Sarnecka. Muzyka: Paweł Sulik i Ania Woźniak
Trailer: https://youtu.be/q2pBDXW7vgU
Ania Woźniak
Opowiadaczka, badaczka, animatorka kultury. Od 2015 r. współtworzy Opowieści z Walizki – kolektyw artystyczny tworzący spektakle narracyjne oraz projekty interdyscyplinarne wokół sztuki opowiadania. Wspólnie z Joanną Sarnecką wyreżyserowała spektakl narracyjny „Niewidzialne Miasta 2.0”, w której do współtworzenia opowieści została wykorzystana technologia AI. Swoją działalność artystyczną realizuje w niewielkich miejscowościach wiejskich i wiejsko-miejskich. Pracuje w Mazowieckim Instytucie Kultury, gdzie prowadzi badania w ramach Mazowieckiego Obserwatorium Kultury oraz koordynuje projekty edukacyjne i artystyczne m.in. Mazowiecką Szkołę Opowiadaczy oraz, we współpracy z najstarszą grupą opowiadaczą Stowarzyszenie Grupa Studnia O., Międzynarodowy Festiwal Sztuki Opowiadania.
Joanna Sarnecka
Antropolożka kultury/etnografka, artystka działająca w obszarze sztuki opowiadania (założycielka grupy Opowieści z Walizki), eksperymentalnych praktyk tanecznych, butoh i performance’u. Angażuje się w projekty na styku sztuki i działań społecznych: działania teatralne
z osobami z niepełnosprawnością, włączanie w kulturę osób mieszkających poza kulturalnymi centrami, edukacja wielokulturowa i popularyzacja wielokulturowego dziedzictwa. Od 2017 prowadzi Fundację na Rzecz Kultury „Walizka”, w ramach której realizuje działania artystyczne także w nurcie art and science. Autorka prozy poetyckiej „Dziennik uciekiniera”, tekstów krytycznych dotyczących literatury (kwartalnik literacki Fraza) i sztuki tańca, pisze także teksty piosenek i opowiadania. We wrześniu 2020, w ramach stypendium, zainicjowała działalność Wirtualnego Muzeum Antropocenu i dziś współtworzy kolektyw WMA. Członkini grupy Badacze i Badaczki na Granicy.
Jarosław Mikołajewski
Dziennikarz, poeta i tłumacz literatury włoskiej, autor sześciu tomików poetyckich. Laureat nagród literackich: im. Kazimiery Iłłakowiczówny, św. Brata Alberta, Barbary Sadowskiej oraz Nagrody Nowej Okolicy Poetów. W jego dorobku translatorskim znajdują się przekłady m.in. utworów Dantego, Petrarki, Michała Anioła, Leopardiego, Montalego, Ungarettiego, Luziego, Penny, Pavesego, Pasoliniego. Opracował antologię poezji włoskiej dwudziestego wieku pt. „Radość rozbitków”.
14.30
Otwarcie festiwalu. Tutejszość
Stara elektrownia, Daszyńskiego 3
Wernisaż archiwalnych fotografii przedstawiających dawną, beztroską zabawę i odpoczynek mieszkanek i mieszkańców Wołomina w mieście oraz w okolicznej przyrodzie.
Kuratorka: Marta Czyż
Partnerzy: Fundacja ODA, Dawny Wołomin na fotografiach
Marta Czyż
Historyczka sztuki, kuratorka, autorka tekstów o sztuce współczesnej. Od marca 2011 roku współtworzyła program galerii Kordegarda. Współpracowała z wieloma galeriami w Polsce i zagranicą. W 2020 roku kuratorką Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Efemerycznej w Sokołowsku i 9. Triennale Młodych w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Swoje teksty o sztuce publikuje w dwutygodnik.com, Wysokich Obcasach, Vogue, Polityce, Harpers, miejmiejsce.com. Wspólnie z Julią Wielgus wydała książki „D.O.M. Polski” (z galerią Raster i BWA Zielona Góra) oraz „W ramach wystawy – rozmowy z kuratorami”.
16.15–17.45
Spotkania
Stara elektrownia, Daszyńskiego 3
Pokaz etiud studentów Szkoły Filmowej w Łodzi z udziałem jej wykładowcy, Andrzeja Dąbrowskiego.
Szczegóły wydarzenia
Pokaz etiud studentów Szkoły Filmowej w Łodzi z udziałem jej wykładowcy – Andrzeja Dąbrowskiego.
GERSZOM, reż. Jacek Podgórski, 4’30
Pewien cudzoziemiec znajduje Boga w miejscu, w którym nie spodziewałby się go zastać. Czy pamięć o tym niezwykłym spotkaniu przeminie jak wspomnienie o przechodzącym jednodniowym gościu?
TWARDOGŁOWY, reż. Ernest Lorek, 12’36
Młody mężczyzna, który popełnił samobójstwo niespodziewanie ożywa podczas pogrzebu…
MANTRA, reż. Bronisława Nowicka, 28 min
30 letnia kobieta, bibliotekarka, wielbicielka książek, pełna skrywanych emocji i fantazji mieszka z matką, starzejącą się pięknością, właścicielką pensjonatu dla psów, prowadzonego w ich wspólnym mieszkaniu. Młoda kobieta wchodzi w relację z rówieśnikiem, sąsiadem, mężczyzną. Światy matki i córki, kobiety i mężczyzny – to światy odrębne. Czy rzeczywiście główną przyczyną tego braku zrozumienia jest brak akceptacji samych siebie?
ROOMSERVICE, reż. Emil Graffman, 32 min
Młody kelner spotyka parę w średnim wieku podczas wieczoru sylwestrowego w starym hotelu gdzieś w Polsce…
Andrzej Dąbrowski
Absolwent PWSFTviT im. L. Schillera w Łodzi. Montażysta filmów fabularnych i dokumentalnych nagradzanych na festiwalach w Polsce i poza granicami naszego kraju. Zanim związał swoje życie zawodowe z filmem, studiował leśnictwo, kręcił teledyski zespołom polskiej sceny alternatywnej,
do tej pory gra w jednym z nich (Organizm). Wykładowca montażu filmowego w PWSFTviT w Łodzi. Członek Polskiego Stowarzyszenia Montażystów i Polskiej Akademii Filmowe.
18.00–19.30
Pogranicza
Stara elektrownia, Daszyńskiego 3
Wieczór z założycielami Fundacji „Pogranicze” i twórcami Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach – Małgorzatą Sporek-Czyżewską i Krzysztofem Czyżewskim. Rozmowę poprowadzi Magdalena Kicińska, redaktorka naczelna magazynu „Pismo”.
Szczegóły wydarzenia
Wieczór z założycielami Fundacji „Pogranicze” i twórcami Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach – Małgorzatą Sporek-Czyżewską i Krzysztofem Czyżewskim. Rozmowę poprowadzi Magdalena Kicińska, redaktorka naczelna magazynu „Pismo”. Pogranicze jako przestrzeń spotkania a nie oddzielenia, styku, w którym poszukujemy tego, co łączy, uważnie przyglądając temu, co nas od siebie odróżnia: do takiej rozmowy zaprasza Magdalena Kicińska Krzysztofa i Małgorzatę Czyżewskich, którzy na sejneńszczyźnie od wielu lat działają na rzecz takiego właśnie ponadgranicznego dialogu. W czasach budowania murów spróbujmy zbudować mosty.
Małgorzata Sporek-Czyżewska
Animatorka kultury, w latach 1981-84 była członkiem awangardowej grupy teatralnej „Gardzienice”. W latach 1984-89 jedną z twórczyń teatru „Arka” w Poznaniu, w tym samym czasie uczestniczyła w cyklicznych spotkaniach kulturalnych w Czarnej Dąbrówce pt. „Wioska Artystyczna”. W czerwcu 1989 roku jedną z założycieli Fundacji „Pogranicze”, a także współtwórczyni Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach – nowoczesnego centrum kulturalnego, zajmującego się problematyką wielokulturowych regionów Europy Środkowo-Wschodniej. Jest współtwórcą projektów, prowadzonych przez „Pogranicze”, m.in. takich jak: Środkowoeuropejskie Forum Kultury, Otwarte Regiony Europy Środkowo-Wschodniej (Siedmiogród, Bośnia, Bukowina, Spisz), Szkoła Pogranicza, Pamięć Starowieku, Człowiek Pogranicza, Camera Pro Minoritate, Café Éuropa. Razem z Wojciechem Szroederem prowadzi program edukacyjno-kulturowy „Klasa Dziedzictwa Kulturowego”, poświęcony poznawaniu wielokulturowego dziedzictwa najbliższej okolicy, jak i wieloetnicznych regionów Europy Środkowo-Wschodniej oraz teatralną grupę młodzieżową „Teatr Sejneński” i Orkiestrę Klezmerską Teatru Sejneńskiego.
Krzysztof Czyżewski
Praktyk idei, pisarz, reżyser, współtwórca i dyrektor Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach, prezes Fundacji Pogranicze oraz dyrektor Międzynarodowego Centrum Dialogu w Krasnogrudzie. Inicjator wielu projektów i programów dialogu międzykulturowego na pograniczach współczesnego świata (w Europie, Azji, Afryce). Członek Rady i współautor projektu Kraków – Europejska Stolica Kultury 2000; dyrektor artystyczny projektów: „Lublin – Europejska Stolica Kultury” (2010-2011) oraz „Wrocław – Europejska Stolica Kultury (2012-2013). Wykładał gościnnie m. in. na Uniwersytecie Warszawskim, Uniwersytecie Wileńskim, Uniwersytecie Lwowskim, New School University (Nowy Jork), Uniwersytecie Harvarda, Boston University, Michigan University. Obecnie jest profesorem Uniwersytetu Bolońskiego oraz profesorem wizytującym w Rutgers University.
Laureat licznych nagród i odznaczeń. Otrzymał m.in. nagrodę im. Gabora Bethlena dla człowieka Europy Środkowej (Budapeszt, 1998), Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis” (Warszawa, 2005), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2010), Don David Prize w dziedzinie „Przeszłość” (Tel Awiw, 2014), Honorową Złotą Gwiazdę Ministerstwa Kultury Republiki Litewskiej za wybitny wkład i szczególne zasługi dla litewskiej kultury i sztuki (2016).
Magdalena Kicińska
Reporterka, redaktorka naczelna „Pisma. Magazynu Opinii”. Absolwentka i wykładowczyni Polskiej Szkoły Reportażu. Laureatka Grand Press 2017 w kategorii wywiad. Nominowana do Nagrody im. Teresy Torańskiej i Mediatorów 2016. Autorka książki „Pani Stefa” (Czarne, 2015), za którą otrzymała Nagrodę Literacką Miasta Stołecznego Warszawy 2016 oraz Poznańską Nagrodę Literacką – Stypendium im. Stanisława Barańczaka 2016 dla młodego twórcy, nominowano ją także do Nagrody Gryfia i Nagrody Conrada. Współautorka (z Marcinem Dziedzicem) książki „Teraz ’43. Losy” (Wielka Litera, 2018) i „Dom w butelce” (z Agnieszką Jucewicz, Agora 2021). W 2018 roku ukazał się zbiór reportaży „Przecież ich nie zostawię” (wyd. Czarne), którego była współautorką i współredaktorką. W lutym 2019 ukazały się „Środki transportu” (Wyd. Literackie), jej poetycki debiut.
19.30
Chłopcy z Nowoszyszek
Stara elektrownia, Daszyńskiego 3
Koncert zespołu założonego przez pasjonatów tradycyjnej muzyki z pogranicza polsko-litewsko-białorusko-żydowskiego. Adrian Żukowski – harmonia, Piotr Fiedorowicz – skrzypce i dudy, Paweł Luto – baraban i bęben obręczowy, Urszula Murawko – cymbały.
Szczegóły wydarzenia
Zespół założony przez pasjonatów tradycyjnej muzyki z pogranicza polsko-litewsko-białorusko-żydowskiego. Adrian Żukowski – harmonia, Piotr Fiedorowicz – skrzypce i dudy, Paweł Luto – baraban i bęben obręczowy, Urszula Murawko – cymbały.
Chłopcy z Nowoszyszek to zespół założony przez pasjonatów tradycyjnej muzyki z pogranicza polsko-litewsko-białoruskiego. Na repertuar grupy składają się melodie taneczne: polki, walce, oberki, fokstroty, krakowiaki – szerzej rozpowszechnione w całej Polsce, ale również bardziej egzotyczne tańce charakterystyczne dla wielokulturowego tygla dawnej Rzeczpospolitej, takie jak kochaneczka, wasadula, kozak. Melodie pochodzą głównie od nieżyjących już skrzypków suwalskich Franciszka Racisa i Mieczysława Pachutko.
Zespół jest częstym gościem na imprezach tanecznych i warsztatowych w całym kraju, koncertował również w Szwecji, Litwie, Białorusi.
Skład zespołu: Urszula Murawko – cymbały
Adrian Żukowski – harmonia 3-rzędowa
Piotr Fiedorowicz – skrzypce, dudy
Paweł Luto – baraban i bęben obręczowy
Chłopcy z Nowoszyszek
Zespół założony przez pasjonatów tradycyjnej muzyki z pogranicza polsko-litewsko-białoruskiego. Na repertuar grupy składają się melodie taneczne: polki, walce, oberki, fokstroty, krakowiaki – szerzej rozpowszechnione w całej Polsce, ale również bardziej egzotyczne tańce charakterystyczne dla wielokulturowego tygla dawnej Rzeczpospolitej, takie jak kochaneczka, wasadula, kozak. Melodie pochodzą głównie od nieżyjących już skrzypków suwalskich Franciszka Racisa i Mieczysława Pachutko. Zespół jest częstym gościem na imprezach tanecznych i warsztatowych w całym kraju, koncertował również w Szwecji, Litwie, Białorusi.
Skład zespołu: Urszula Murawko – cymbały, Adrian Żukowski – harmonia 3-rzędowa, Piotr Fiedorowicz – skrzypce, dudy, Paweł Luto – baraban i bęben obręczowy.
12.00–14.00
Pochód na koniec świata
Miejska Biblioteka Publiczna, Wileńska 32
Happening – przemarsz po ulicach Wołomina na czas końca świata, z udziałem trębaczy i perkusistów Wołomińskiej Orkiestry Dętej, poetek i poetów: Małgorzaty Lebdy, Joanny Mueller, Barbary Klickiej, Wandy Lipińskiej, Urszuli Zajączkowskiej, Michała Książka oraz działaczy na rzecz ludzkości i przyrody: Sióstr Rzek – Joanny Bieli-Gazdy i Urszuli Dragan, Roberta Rienta, Daniela Petryczkiewicza, a także sekcji taneczno-wokalnych MDK w Wołominie.
Szczegóły wydarzenia
Happening – przemarsz po ulicach Wołomina na czas końca świata, z udziałem trębaczy i perkusistów Wołomińskiej Orkiestry Dętej, poetek i poetów: Małgorzaty Lebdy, Joanny Mueller, Barbary Klickiej, Wandy Lipińskiej, Urszuli Zajączkowskiej, Michała Książka oraz działaczy na rzecz ludzkości i przyrody: Sióstr Rzek – Joanny Bieli-Gazdy i Urszuli Dragan, Roberta Rienta, Daniela Petryczkiewicza, a także sekcji taneczno-wokalnych MDK w Wołominie. Z każdej strony docierają do nas informacje o katastrofach, wojnach, zagrożeniach, końcu świata. Najwyraźniej pewna epoka kończy się. Przyjdź więc z uśmiechem na nasz fatalistyczno-absurdalno-pochód na koniec świata. Transparenty, bębny, poeci i okrzyki! Tylko w Wołominie.
Małgorzata Lebda
Autorka sześciu książek poetyckich, w tym nagradzanych tomów „Matecznik i Sny uckermärkerów” (Nagroda Literacka Gdynia 2019). Ostatni tom zatytułowany „Mer de Glace” (Wydawnictwo Warstwy, 2021) został nagrodzony Nagrodą im. Wisławy Szymborskiej (2022). Jej książki ukazały się w przekładzie na języki: czeski, włoski, serbski, ukraiński, słoweński i duński. Doktor nauk humanistycznych. Felietonistka. Animatorka kultury. Redaktorka. Naukowczyni zainteresowana związkami wizualności z literaturą; figurą ciała; somaestetyką; ekopoetyką i grzybami. Ultramaratonka (we wrześniu 2021 roku pokonała, biegnąc, dystans 1113 kilometrów wzdłuż najdłuższej polskiej rzeki Wisły, realizując aktywistyczno-poetycki projekt „Czytanie wody” (https://magazynpismo.pl/soczewka/czytanie-wody-wisla/). Jej debiut powieściowy, książka „Łakome”, ukazał się właśnie w wydawnictwie Znak. Mieszka na wietrznej grani w Beskidzie Sądeckim.
Joanna Mueller
Poetka, eseistka, redaktorka. Wydała tomy poetyckie: „Somnambóle fantomowe” (2003), „Zagniazdowniki/Gniazdowniki” (2007, nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia), „Wylinki” (2010), „intima thule”(2015, nominacje do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy i do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius), „Waruj”(poemiks wraz z Joanną Łańcucką, 2019; nominacja do Silesiusa i Nagrody Szymborskiej) oraz „Hista & her sista”(2021, nominacja do Silesiusa), a także dwie książki eseistyczne: „Stratygrafie” (2010, nagroda Warszawska Premiera Literacka) i „Powlekać rosnące” (2013). Pisze również dla dzieci. W 2023 roku została laureatką Silesiusa za całokształt pracy twórczej. Współredaktorka książek: „Solistki. Antologia poezji kobiet(1989–2009)”(2009) oraz „Warkoczami. Antologia nowej poezji” (2016). Członkini stowarzyszenia Wspólny Pokój. Mieszka w Warszawie.
Barbara Klicka
Pisarka – autorka książek poetyckich, powieści oraz tekstów scenicznych. Debiutowała w 2000 roku książką poetycką, w 2012 wydała tom „same same” nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius w kategorii książka roku. W 2015 ukazała się książka „nice”, za którą otrzymała w 2016 roku Wrocławską Nagrodę Poetycką Silesius i Nagrodę Literacką Gdynia. W 2017 roku napisała poemat sceniczny „Elementarz”, który został wystawiony na scenie Teatru Narodowego w Warszawie. W 2019 roku zadebiutowała jako prozaiczka powieścią „Zdrój”, która została nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia i do Nagrody Conrada. W 2021 nakładem Wydawnictwa Jot ukazała się jej ostatnia książka poetycka pod tytułem „allel”, a w październiku 2023 powieść „Reneta” (Wydawnictwo WAB). Między 2010 a 2014 redaktorka kwartalnika o żydowskiej literaturze i sztuce „Cwiszn”. W latach 2017-2019 kuratorka literacka festiwalu „Podlasie SlowFest”, jest stałą współpracownicą „Dialogu” i „Dwutygodnika”, od 2019 roku jedną z kuratorek Festiwalu Europejski Poeta Wolności, a od 2022 jurorką Nagrody Literackiej Gdynia.
Wanda Lipińska
Wołominianka w drugim pokoleniu, od lat. 90. działa w wołomińskiej kulturze. Współtwórczyni (obok Leona Palesy i innych) Stowarzyszenia Wiatraki Kultury. Powołało ono pierwszą w Wołominie galerię sztuki „Korozja i Kolor”, która w ramach działań kulturotwórczych zorganizowała kilkadziesiąt wystaw i koncertów, także w plenerze Czubajowizny. Od czterech kadencji działa w gronie doradczym Muzeum im. Zofii i Wacława Nałkowskich, gdzie była uczestniczką programu „Stół kobiet”. Od 12 lat pisze artykuły do „Rocznika Wołomińskiego”. Brała udział w Akademii Słowa i spotkaniach „Peron Literacki Biblioteki Kraków”. Autorka tomu wierszy „Słowa na uwięzi”. Jej wiersze publikowane są w „Poezji dzisiaj”, znalazły się także w „Antologii wierszy Polaków z całego świata” oraz czytane były w cyklu „Czwartkowe Czytania Ogrodowe” Roberta Tondery.
Urszula Zajączkowska
Poetka, botaniczka, artystka wizualna i muzyk, studiuje wzrost, anatomię i ruchy roślin. Jej debiutancki tomik poezji „Atomy” (2014) był nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius w 2015 roku. W swojej twórczości stara się zasypywać podziały między nauką i humanistyką, a także wypracowywać nowe języki opisu relacji człowieka z przyrodą. Jej tomik poezji „minimum” (2017) został nagrodzony Nagrodą Kościelskich i nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” w kategorii książka roku oraz do Orfeusza – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego. W 2019 roku wydała książkę eseistyczną „Patyki, badyle” (Wydawnictwo Marginesy), w tym samym roku nagrodzoną Złotą Różą przez Instytut Książki, magazyn „Nowe Książki” i Festiwal Nauki, za którą została nominowana do Paszportów Polityki i Nagrody Literackiej Gdynia 2020 w kategorii eseju oraz do Nagrody Witolda Gombrowicza. Felietonistka magazynu o kulturze „Dwutygodnik”, stale współpracuje z kwartalnikiem „Przekrój”. Jej najnowszy tomik „Piach” (Warstwy 2020) został nominowany do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej. Pomysłodawczyni i Dyrektorka Artystyczna Festiwalu Literackiego ZNACZENIA w Wołominie (pierwsza edycja 2021). W 2023 roku otrzymała nominację w kategorii Poezja do Nagrody Václava Buriana Ołomuniec (VIII edycja).
Michał Książek
Poeta, reportażysta, kulturoznawca, inżynier leśnik i ornitolog. Wielokrotnie nagradzany twórca – laureat Nagrody Literackiej Gdynia (2016), Nagrody Magellana (2016) oraz Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius (2015). Nominowany do Nagrody literackiej Nike (2015). Autor reportaży „Jakuck. Słownik miejsca” (2013), „Droga 816” (2015) oraz tomików poetyckich „Nauka o ptakach” (2014) i „Północny wschód” (2017). W 2023 roku ukazała się jego najnowsza książka „Atlas dziur i szczelin” (Znak), reportaż literacko-przyrodniczy poświęcony miejskiej przyrodzie.
Siostry Rzeki: Joanna Biela-Gazda, Urszula Dragan
Siostry Rzeki narodziły się z kolektywu Matki Polki na Wyrębie. Pierwszymi aktywistkami Sióstr Rzek były Cecylia Malik, Anna Grajewska i Agata Bargiel. W 2018 roku dołączyły do Koalicji Ratujmy Rzeki i Matki Polki na Wyrębie weszły do rzek stając się Siostrami Rzekami. Za koncept i oprawę wizualną happeningów odpowiadała Cecylia Malik, a za organizację Anna Grajewska.
W 2018 roku Cecylia Malik wymyśliła akcję Siostry Rzeki jako piękny protest, który miał nagłośnić postulaty nowo powstałej Koalicji Ratujmy Rzeki. Na ratunek Wiśle, którą rząd Zjednoczonej Prawicy chce przegrodzić wielką zaporą w Siarzewie, przybyły jej siostry, inne rzeki. Kobiety udzieliły rzekom głosu i podkreśliły ich podmiotowość, przypomniały ich imiona. Aby zostać Siostrą Rzeką wystarczyło się ubrać na niebiesko i trzymać w rękach tablicę taką jak znak drogowy z imieniem swojej ukochanej rzeki. Tak powstał kobiecy kolektyw, który od tamtej pory działa w obronie dzikich rzek.
Robert Rient
Pisarz, dziennikarz, prezes Fundacji Szamanizmu. Inicjator uznania rzeki Odry za osobę prawną. Autor takich książek jak „Wizje Roślin, czyli pięćdziesiąt roślin leczniczych i jeden grzyb”, „Przebłysk. Dookoła świata – dookoła siebie”, reportażu „Świadek” i powieści „Duchy Jeremiego” nominowanej do nagrody literackiej Nike. Autor podcastu „Spokojna Miłość”.
Daniel Petryczkiewicz
Fotograf, bloger, aktywista, pasjonat rzeczy małych, dzikich i lokalnych. Absolwent pierwszego rocznika Szkoły Ekopoetyki Julii Fiedorczuk i Filipa Springera przy Instytucie Reportażu w Warszawie. Ambasador rzeki Małej i jej Rozlewisk, które odkrył na nowo i o które walczy od ponad 3 lat. Z rzeką Małą uczestniczy także w programie „Pamietajmy o Mokradłach”. Zaangażowany w obronę najcenniejszych krajobrazowo i mokradłowo obszarów na Urzeczu – Łąk i Łęgów Oborskich. Współdziała i współpracuje z kolektywami: Siostry Rzeki, Alarm dla Klimatu, Stowarzyszenie Nasz Bóbr, Lasy i Obywatele, Jaki Będzie Las. Autor wystaw: Meandry 2015 oraz #NoBeautyInPlastic2019 oraz Drzewa i Ludzie 2021. Inicjator corocznego spotkania twórczo-aktywistyczno-poetyckiego „Święto Wody” w Konstancinie-Jeziornej. Laureat Nagrody Stołka Czytelników Wyborczej 2022. Publikuje teksty i fotoreportaże o tematyce ekologicznej w Krytyce Politycznej, Magazynie „Pismo”
i Dzikim Życiu.
15.00
Granice ciała, granice wyobraźni
Przystanek Smaki Mamuśki, ul. Ogrodowa 9
Spotkanie z Małgorzatą Lebdą i Joanną Mueller – jednym z najważniejszych głosów współczesnej poezji – by podejrzeć, jak rozmawiają ze sobą całkiem inne głosy i inne wyobraźnie.
Szczegóły wydarzenia
Tam, gdzie troska współgra z furią, nabrzmiewające latami milczenie wybucha krzykiem, gdzie ciało wyje o dotyk, a zgruchotany język o zrozumienie – spotkają się dwie kruchości, dwie wrażliwości, dwa poetyckie światy. Graniczną rozmowę ze sobą nawzajem przeprowadzą – jak most na rwącą rzeką – laureatki ważnych nagród literackich: Małgorzata Lebda, która do Wołomina przyjedzie z premierową powieścią Łakome,i Joanna Mueller, która pojawi się z nowym tomem poetyckim trule.
Małgorzata Lebda
Autorka sześciu książek poetyckich, w tym nagradzanych tomów „Matecznik i Sny uckermärkerów” (Nagroda Literacka Gdynia 2019). Ostatni tom zatytułowany „Mer de Glace” (Wydawnictwo Warstwy, 2021) został nagrodzony Nagrodą im. Wisławy Szymborskiej (2022). Jej książki ukazały się w przekładzie na języki: czeski, włoski, serbski, ukraiński, słoweński i duński. Doktor nauk humanistycznych. Felietonistka. Animatorka kultury. Redaktorka. Naukowczyni zainteresowana związkami wizualności z literaturą; figurą ciała; somaestetyką; ekopoetyką i grzybami. Ultramaratonka (we wrześniu 2021 roku pokonała, biegnąc, dystans 1113 kilometrów wzdłuż najdłuższej polskiej rzeki Wisły, realizując aktywistyczno-poetycki projekt „Czytanie wody” (https://magazynpismo.pl/soczewka/czytanie-wody-wisla/). Jej debiut powieściowy, książka „Łakome”, ukazał się właśnie w wydawnictwie Znak. Mieszka na wietrznej grani w Beskidzie Sądeckim.
Joanna Mueller
Poetka, eseistka, redaktorka. Wydała tomy poetyckie: „Somnambóle fantomowe” (2003), „Zagniazdowniki/Gniazdowniki” (2007, nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia), „Wylinki” (2010), „intima thule”(2015, nominacje do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy i do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius), „Waruj”(poemiks wraz z Joanną Łańcucką, 2019; nominacja do Silesiusa i Nagrody Szymborskiej) oraz „Hista & her sista”(2021, nominacja do Silesiusa), a także dwie książki eseistyczne: „Stratygrafie” (2010, nagroda Warszawska Premiera Literacka) i „Powlekać rosnące” (2013). Pisze również dla dzieci. W 2023 roku została laureatką Silesiusa za całokształt pracy twórczej. Współredaktorka książek: „Solistki. Antologia poezji kobiet(1989–2009)”(2009) oraz „Warkoczami. Antologia nowej poezji” (2016). Członkini stowarzyszenia Wspólny Pokój. Mieszka w Warszawie.
17.00
Na poboczu Ameryk
Miejska Biblioteka Publiczna, Wileńska 32
Pokaz slajdów i opowieść o pieszej wędrówce z Meksyku do Kanady, uhonorowanej mianem „Podróży roku” przez „National Geographic Traveler”. Z autorami książki Na poboczu Ameryk. Pieszo z Panamy do Kanady – Olą Synowiec i Arkadiuszem Winiatorskim, rozmawia Wojciech Szot.
Wydarzenie tłumaczone na PJM.
Szczegóły wydarzenia
„Pobocze drogi jest lustrem, w którym odbijają się przemierzane przeze mnie kraje” – pisze Arkadiusz Winiatorski, który wyruszył w pieszą podróż z Panamy do Kanady. Po przejściu Kostaryki, Nikaragui, Hondurasu, Salwadoru i Gwatemali poznał Olę Synowiec. Zakochani w sobie, przez Meksyk i Stany Zjednoczone idą już razem. On pokonuje niemal dwanaście tysięcy kilometrów, ona – ponad siedem. Wszystko w niespiesznym tempie kilku kilometrów na godzinę.
Maszerują przez najbardziej malownicze zakątki świata, ale bardziej niż krajobrazów ciekawi są ludzi i ich historii. Rozmawiają z mieszkańcami mijanych wsi, lokalnymi działaczami i ekscentrykami, z rolnikami i artystami, duchownymi i przemytnikami. Poznają migrantów, którzy podążają tym samym szlakiem co oni, w stronę amerykańskiej granicy – wielu z nich jednak nigdy nie dotrze do celu.
Synowiec i Winiatorski są wrażliwymi i wnikliwymi obserwatorami. Z perspektywy pobocza dostrzegają to, co zwykle umyka uwadze mediów. Towarzysząc im w podróży, lepiej zrozumiemy tę odległą część globu. Wyprawa została uznana za podróż roku przez „National Geographic Traveler”, uhonorowana Nagrodą im. Tony’ego Halika, a także pierwszą nagrodą i nagrodą publiczności na Festiwalu Podróżniczym Śladami Marzeń.
Ola Synowiec
Absolwentka polonistyki oraz latynoamerykanistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Przez dziewięć lat mieszkała w Meksyku i pisze o nim dla polskiej oraz zagranicznej prasy. Publikowała m.in. na portalu BBC, w „Dużym Formacie”, „Przekroju”, „Podróżach” i „Post-turyście”. Autorka strony Mexico Magico Blog i zbioru reportaży „Dzieci Szóstego Słońca. W co wierzy Meksyk” (2018) oraz współautorka (wraz z Arkadiuszem Winiatorskim) książki „Na poboczu Ameryk. Pieszo z Panamy do Kanady” (2022), za którą otrzymała Nagrodę Magellana.
Arkadiusz Winiatorski
Absolwent ekonomii i logistyki na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach. Pracował przy organizacji imprez kulturalnych oraz sportowych, a także jako edukator filmowy i medialny. Obecnie pilot wypraw po krajach Ameryki Łacińskiej. Jego piesza wędrówka z Panamy do Kanady (częściowo zrealizowana z Olą Synowiec) została uznana za podróż roku przez „National Geographic Traveler”, uhonorowana Nagrodą im. Tony’ego Halika, a także pierwszą nagrodą i nagrodą publiczności na Festiwalu Podróżniczym „Śladami Marzeń”. Rezultatem wyprawy jest książka „Na poboczu Ameryk. Pieszo z Panamy do Kanady”, napisana wspólnie z Olą Synowiec, za którą otrzymali Nagrodę Magellana. Swoje piesze podróże relacjonuje na stronie Stones on Travel.
Wojciech Szot
Dziennikarz, krytyk literacki, bloger, z wykształcenia kulturoznawca. Autor biografii reporterskiej „Panna doktór Sadowska”. Prowadzi blog Zdaniem Szota, na którym pisze głównie o polskiej prozie i reportażu.
18.30
Finał Festiwalu
Miejska Biblioteka Publiczna, Wileńska 32
Rozmowę z Laureatką Festiwalu – Ewą Plutą, poprowadzi Zofia Król – Przewodnicząca Kapituły i redaktorka naczelna „Dwutygodnika”. Fragmenty nagrodzonej książki Rubież. Reportaż wędrowny przeczyta Andrzej Chyra.
Wydarzenie tłumaczone na PJM.
Ewa Pluta
Dziennikarka, redaktorka wydań cyfrowych w „Piśmie”. Publikowała m.in. w „Kwartalniku Przekrój”, „Newsweek Psychologia” i na Newsweek.pl. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i m.st. Warszawy – dzielnicy Wawer. W 2022 roku nakładem wydawnictwa Dowody ukazał się jej reporterski debiut „Rubież. Reportaż wędrowny”, poprzedzony spacerem wzdłuż wschodniej granicy Polski, z Suwalszczyzny w Bieszczady. Interesuje się krajoznawstwem, lubi spacerować.
Zofia Król
Redaktorka naczelna magazynu o kulturze „Dwutygodnik”, krytyczka literacka, literaturoznawczyni, doktorka filozofii. Autorka książki „Powrót do świata. Dzieje uwagi w filozofii i literaturze XX wieku” (2013). Jurorka Nagrody im. Witolda Gombrowicza oraz Nagrody Conrada. Członkini Społecznej Rady Kultury przy Prezydencie Miasta Warszawy Rafale Trzaskowskim.
Andrzej Chyra
Urodzony w 1964 roku. Absolwent Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie na wydziale aktorskim i reżyserii. Zadebiutował rolą Benvollo w filmie „Kolejność uczuć” w reżyserii Radosława Piwowarskiego (1993). Za rolę Gerarda Nowaka w „Długu” Krzysztofa Krauzego został uhonorowany nagrodą w kategorii „pierwszoplanowa rola męska” na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (1999). Sukces ten powtórzył w 2005, otrzymując w Gdyni nagrodę za rolę w „Komorniku” Feliksa Falka oraz w 2013 za „W imię…” Małgorzaty Szumowskiej. Za role w „Długu” i „Komorniku” został również uhonorowany Polską Nagrodą Filmową – Orłem. Ostatnio mogliśmy oglądać Andrzeja Chyrę w „Ostatniej rodzinie” Jana P. Matuszyńskiego oraz „Prostej historii o morderstwie” Arkadiusza Jakubika. Na ostatnim festiwalu w Cannes miał premierę film „Frost” Sarunasa Bartasa z jego udziałem. Jako aktor wystąpił w ponad 60 filmach i produkcjach telewizyjnych, a także wielokrotnie w teatrze telewizji.
W latach 2000-2007 był aktorem zespołu Teatru Rozmaitości (występował w takich spektaklach, jak: „Hamlet”, „Bachantki”, „Burza”, „Giovanni”), a od 2008 współpracuje z Nowym Teatrem (m.in. przy spektaklach: „(A)pollonia”, „Tramwaj”, „Kabaret warszawski”), co zaowocowało również występami w teatrze Odeon w Paryżu.
Do świata opery wkroczył w 2013 roku, reżyserując w Operze Bałtyckiej „Graczy” Szostakowicza-Meyera. Dwa lata później za inscenizację „Czarodziejskiej góry” Pawła Mykietyna otrzymał nagrodę im. Konrada Swinarskiego.
19.00
Rubieże, granice, metafory
Mazowiecki Instytut Kultury, Elektoralna 12
Spotkanie z Ewą Plutą, laureatką Nagrody ZNACZENIA 2023. Rozmowę poprowadzi Elżbieta Szymańska (Mazowiecki Instytut Kultury).
Wydarzenie tłumaczone na PJM.
Ewa Pluta
Dziennikarka, redaktorka wydań cyfrowych w „Piśmie”. Publikowała m.in. w „Kwartalniku Przekrój”, „Newsweek Psychologia” i na Newsweek.pl. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i m.st. Warszawy – dzielnicy Wawer. W 2022 roku nakładem wydawnictwa Dowody ukazał się jej reporterski debiut „Rubież. Reportaż wędrowny”, poprzedzony spacerem wzdłuż wschodniej granicy Polski, z Suwalszczyzny w Bieszczady. Interesuje się krajoznawstwem, lubi spacerować.
Elżbieta Szymańska
Polonistka i animatorka kultury, od 2014 roku związana z Mazowieckim Instytutem Kultury w Warszawie, w którym kieruje projektami literackimi i edukacyjnymi, współpracując z instytucjami w Polsce i za granicą. Kuratorka programowa festiwalu sztuki kobiet PERSONA (edycje 2021-2023). Autorka programów edukacji literackiej i językowej w Warszawie i na Mazowszu oraz międzynarodowych festiwali literackich (Polsko-Czeska Wiosna Literatury i Międzynarodowy Festiwal Poezji „Maj nad Wilią”). Pomysłodawczyni i koordynatorka wielu projektów kulturalnych, m.in. w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „Ojczysty – dodaj do ulubionych”, Instytutu Adama Mickiewicza i MKiDN. Dyrektorka programowa 1. edycji Festiwalu Szczebrzeszyn – Stolica Języka Polskiego 2015 a od 2021 kuratorka programowa festiwalu pt. Horyniec-Zdrój Art. Festiwal a od 2021 współkuratorka i Dyrektorka Festiwalu Horroru i Kryminału w Lubyczy Królewskiej Kryminalia Lubyckie.
Więcej informacji
Program festiwalu możesz pobrać na swój telefon, tablet lub komputer w formacie iCal i dodać go do wybranego przez siebie kalendarza (np. Kalendarz Google, Kalendarz Apple, Microsoft 365, Outlook). Link do programu można również skopiować i zasubskrybować, dodając jego link (https://znaczenia.pl/2023.ics) do swojej ulubionej aplikacji kalendarza.